Rozwój słownika dziecka do siódmego roku życia
Dzień dobry,
w poniższym artykule mojego cyklu logopedycznego chciałabym zaprezentować Państwu charakterystykę etapów rozwoju mowy u dziecka.
„Rozwój mowy dziecka przebiega pewnymi etapami o ustalonej kolejności. Czas ich pojawiania się w zasadzie jest stały, ale dopuszczalne są pewne przesunięcia, nie większe jednak niż pół roku. Każdy z etapów odznacza się charakterystycznym dla niego osiągnięciem, które zmienia zasadniczo sposób komunikowania się dziecka z otoczeniem”[1] .
- 1. Pierwszy rok życia - Okres melodii.
Dziecko, nawiązawszy w rezultacie wytrwałej aktywności matki kontakt społeczno-psychologiczny z otoczeniem, posługuje się w komunikacji:
- krzykiem
- okrzykami naturalnymi
- głosami artykulacyjnymi
- tworami onomatopeicznymi
Do trzeciego miesiąca życia dziecko, nawiązuje kontakt wzrokowy, uśmiecha się, reaguje na dźwięk, płacze. Od trzeciego do szóstego miesiąca : wydaje rozmaite dźwięki - coraz bardziej przypominające głoski, oraz piski i krzyki. Zaczyna rozpoznawać różnice między gniewnym a przyjaznym głosem.
Okres melodii (pierwszy rok życia) to stadium przed - językowe. Jest to ważny etap. Przygotowuje dziecko do mowy właściwej poprzez doskonalenie i rozwój sprawności oddechowej, fonacyjnej, artykulacyjnej oraz funkcji słuchowej. „Dziecko dostrzega i przekonuje się , że intencjonalne twory głosowe mogą coś oznaczać i za ich pomocą można coś uzyskać”[2]. Płacz i gaworzenie wykorzystywane są celowo dla zwrócenia uwagi otoczenia, co uznaje się za ważny moment w socjalizacji i rozwoju mowy dziecka.
Do dwunastego miesiąca życia dziecko rozpoznaje już nazwy częściej widzianych przedmiotów. Wykonuje proste gesty, takie jak klaskanie dłońmi, oraz krzyczy, by zwrócić na siebie uwagę. Jego gaworzenie staje się coraz bardziej złożone. Zaczyna porozumiewać się za pomocą wyrazu twarzy, gestów oraz głosu”[3].
- 2. Między pierwszym a drugim rokiem życia dziecko zaczyna wypowiadać pojedyncze słowa lub fragmenty słów. W rozwoju mowy jest to „okres wyrazu”. „Artykulacja jest jeszcze nie dokształcona, ale w tym, jak mówi możemy dostrzec poprawną melodię, akcent i rytm”[4].
Dalej postępuje szybki przyrost zasobu słów, które dziecko, czasem jeszcze niewyraźnie, zaczyna wypowiadać. Wiele też rozumie z tego, co się do niego mówi, samo próbuje budować krótkie zdania.
- 3. Przełomowy jest etap między drugim i trzecim rokiem życia dziecka. Jest to okres zdania, rozstrzygający o dalszym rozwoju mowy. Dziecko wzbogaca swój słownik jego wypowiedzi są coraz bardziej poprawne – gramatycznie i fonetycznie.
4.Od trzeciego roku życia znacząco poprawia się jakość wypowiedzi dziecka. Potrafi ono już opowiadać o wydarzeniach, które dzieją się „tu i teraz” Potrafi też prowadzić rozmowę, na zmianę mówiąc i słuchając. Reaguje na pytania i polecenia. Osoby spoza kręgu domowników powinny w większości wypadków rozumieć, co dziecko mówi, choć może ono jeszcze mylić głoski”[5].
5.Do siódmego roku życia trwa okres swoistej mowy dziecięcej. Dziecko prowadzi teraz swobodne rozmowy,”[6]. Buduje zdania i opowiada historyjki. Posiada rozbudowane słownictwo i potrafi używać zdań złożonych z ośmiu lub więcej słów. Potrafi przekazywać informację. Umie opowiadać o wydarzeniach, które miały miejsce wczoraj lub nastąpią jutro. Często zadaje pytania. Wszystkie dźwięki wypowiada wyraźnie. Zdarza mu się jeszcze robić błędy gramatyczne. Jego słownictwo stale rozwija się.
[1] E. Słodownik - Rycaj, 0 mowie dziecka. Jak zapobiegać powstawaniu nieprawidłowości w jej rozwoju, Warszawa 2000, s.15.
[2] L. Clark, C. Ireland, Uczymy się mówić, mówimy, by się uczyć, Poznań 1998, s. 26.
[3] L. Clark, C. Ireland, Uczymy się mówić, mówimy, by się uczyć, Poznań 1998, s. 26.
[4] K. Wnukowska, Czy moje dziecko mówi poprawnie. Poradnik logopedyczny, Gdańsk 2010,s . 16.
[5] L. Clark, C. Ireland, Uczymy się mówić, mówimy, by się uczyć, Poznań 1998, s. 26.
[6] L. Kaczmarek, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1966, s. 68.